مدرسه علمیه صدیقه طاهره انبار الوم

ضامن چشمان آهوها ………………..

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از القاب حضرت امام رضا علیه السلام ضامن آهو است . اما این که چرا این لقب به حضرت داده می شود دو نقل موجود است یکی نقل صحیح و مستند و معتبر ولی کمتر مطرح شده و دیگرینقل رایجی که عوام به آن اعتقاد دارند ولی کاملا بی اساس و بی اعتبار و غیرمستند است . ذیلا هر دو نقل را بررسی می کنیم:

1- نقل صحیح و مستند :

به نقل از فقیه بزرگ عالم تشیع شیخ صدوق در کتاب معتبر عیون اخبار الرضا ( که شیخ مجلسی نیز با تایید این نقل آن را جزو برکات الرضویه شمرده است )

ابومنصور محمد بن عبدالرزاق طوسی که حاکم طوس بوده روایت کرده : « در روزگار جوانی نظر خوشی به طرفداران این مشهد نداشتم و در راه متعرض زائران می شدم و لباس ها و خرجی و نامه ها و حواله هایشان را به ستیزه می ستاندم روزی به شکار بیرون رفتم و یوزی را به دنبال آهویی روانه کردم، یوز هم چنان دنبال آهو می دوید تا به ناچار آهو را به پای دیواری پناهید و آهو ایستاد و یوز روبرویش ایستاد ولی به او نزدیک نمی شد هرچه کوشش کردیم که یوز به آهو نزدیک شود یوز نمی جست و از جای خود تکان نمی خورد ولی هر وقت که آهو از جای خود دور می شود یوز هم او را دنبال می کرد اما همین که به دیوار پناه می برد یوز باز می گشت تا آنکه آهو به سوراخ لانه مانندی در دیوار آن مزار داخل شد من وارد رباط ( تعبیر جالبی از مزار امام رضا علیه السلام در آن عصر) شدم و از ابی نصر مقری (خادم مزار) پرسیدم که آهویی که هم الان وارد رباط شد کجاست؟ او گفت: ندیدمش. آن وقت به همان جایی که آهو داخلش شده بود در آمدم و پشگل های آهو و رد پیشابش را دیدم ولی خود آهو را ندیدم .پس با خدای تعالی پیمانه بستم که از آن پس زائران را نیازارم و جز از راه خوبی و خوشی با آنان در نیایم و از آن پس هر گاه کار دشواری به من روی می آورد و گرفتاری پیدا می کردم بدین مشهد روی و پناه می آوردم… و هیچ گاه از خدای تبارک و تعالی در آن جا حاجتی نخواستم مگر آن که حق تعالی آن حاجت را برآورد ….»

2- نقل رایج در افواه عموم :

روزی صیادی در بیابان طوس آهویی را دنبال می کند. اتفاقاً امام رضا علیه السلام در آن نواحی تشریف فرما بودند و آهو به امام پناه می برد، امام حاضر می شود مبلغی را به آن شکارچی بپردازد تا او آهو را آزاد سازد ولی صیاد نمی پذیرد. در این هنگام آهو به زبان می آید و به امام عرض می کند که من دو بچه ی شیری دارم که گرسنه اند و چشم براهند و حالا شما ضمانت مرا نزد این ظالم بفرمائید که بروم و بچگانم را شیر بدهم و برگردم و خود را تسلیم صیاد کنم. امام هم ضمانت آهو را می کند و آهو می رود و به سرعت بر می گردد ، شکارچی که این وفای به عهد آهو را می بیند و وقتی می فهمد که ضامن آهو، امام علیه السلام می باشند، منقلب می شود و فوراً آهو را آزاد می‌کند و خود را به دست و پای حضرت می‌اندازد و عذر می‌خواهد و پوزش می‌طلبد. حضرت نیز مبلغ قابل توجهی به او می دهد و تعهد شفاعت او را در قیامت نزد جدش می‌کند و صیاد را خوشدل روانه می‌سازد. آهو هم که خود را آزاد شده حضرت می‌داند، اجازه مرخصی می‌طلبد و به سراغ لانه و بچه های خود می‌ رود.

نکات قابل توجه :

1- این نقل هیچگونه پشتوانه سندی ندارد ولی شاید به علت اینکه با مزاج مردم سازگارتر بوده و یا مشایهت آن با معجزه ای که به پیامبر (ص) یا ائمه دیگر نسبت می دهند مورد پذیرش مردم قرار گرفته و دربین مردم رواج یافته است.

2- ماجرایی دقیقا مشابه این ماجرا برای پیامبر گرامی اسلام (ص) و برخی ائمه اطهار مانند امام صادق(ع) و امام سجاد (ع) در برخی از کتابهایی که معجزات پیامبر و ائمه را نقل کرده اند آمده است ولی  حتی این کتابها نیز از انتساب این ماجرا به امام رضا علیه السلام خودداری کرده اند.

3- متاسفانه سیمای جمهوری اسلامی ایران با صرف هزینه گزاف همین ماجرای جعلی را بدون اینکه به اسناد آن یا صحت و سقم ماجرا توجهی کند دستمایه ساخت انیمیشنی طولانی و خوش ساخت با عنوان آقای مهربان کرده است که تلفیقی است از لحظه تولد و زندگی بچه آهو و سایر حیوانات جنگل و زندگی خانوادگی صیاد ظالم و برخی وقایع تاریخی مشهد در عصر امام رضا (ع) که به نوعی ترویج یک افسانه بی اساس و عامیانه با پول بیت المال به شمار می آید.

4-و حرف آخر این که به عقیده ما فضایل و معجزات و کرامات معتبر و مستند ائمه اطهار علیهم السلام و از جمله امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا (ع) بقدری فراوان هست که لازم نیست فضیلت یا معجزه ای ساختگی نیز برای ایشان جعل یا ترویج کرد.